มาตรฐานด้านเทคโนโลยีสารสนเทศของครูผู้สอนที่เรามุ่งหวังหลังการปฏิรูป

ผ่านไปแล้วกับ โครงการพัฒนาบุคลากร ภาคฤดูร้อน "ทันยุคสู่การเปลี่ยนแปลง" ระหว่างวันที่ 2-4 พฤษภาคม 2547 ผมไปร่วมเป็นวิทยากรในหลักสูตรการจัดทำเว็บเพจ ที่จังหวัดมุกดาหาร มีผู้เข้าร่วมอบรมประมาณ 86 ท่าน (สมัคร 108 ท่าน) ใช้สถานที่อบรมที่วิทยาลัยการอาชีพนวมินทราชูทิศมุกดาหาร ถ้าถามความเห็นผมก็ต้องบอกว่า ไม่ประสบความสำเร็จตามที่ตั้งใจไว้ครับ ด้วยสาเหตุหลายประการ ที่อยู่นอกเหนือการควบคุมของทีมงานวิทยากร

ผมเคยร่วมงานในการจัดอบรมให้ความรู้กับคนหลากหลายอาชีพ หลากหลายหน่วยงาน แต่ก็มาผิดหวังทุกทีกับการจัดการอบรมของหน่วยงานที่ตนเองสังกัดนี่แหละครับ พูดกันตรงๆ ก็คือมันล้มเหลวตั้งแต่คิดโครงการขึ้นมาแล้ว เป็นโครงการเฉพาะกิจประเภทไฟลนก้น ทำเพื่อสนองความต้องการของใครบางคน เพื่อการใช้งบประมาณให้หมด ให้ได้ปริมาณผู้เข้ารับการอบรมเยอะๆ ผลที่เกิดจากการอบรมจะเป็นอย่างไรช่างมัน วิเคราะห์ที่กลุ่มที่ผมรับผิดชอบก็แล้วกันครับจะมองภาพได้ชัดขึ้น

คุณสมบัติของผู้เข้ารับการอบรม มีความห่างกันมากครับ หลายๆ คนยังไม่มีความรู้พื้นฐานในการใช้งานคอมพิวเตอร์ด้วยซ้ำ (การสร้างโฟลเดอร์เก็บไฟล์ รูปแบบของการตั้งชื่อไฟล์ การจัดเก็บไฟล์ การเปลี่ยนชื่อไฟล์หรือจัดเก็บไฟล์เดิมเป็นไฟล์อื่น) ที่สำคัญที่สุดคือเรื่อง "ภาษาอังกฤษ" ครับ การสร้างเว็บเพจนั้นใช้โปรแกรมเฉพาะ ที่เมนูโปรแกรมไม่ได้เป็นภาษาไทย เหมือนตระกูลไมโครซอฟท์ออฟฟิศ การพิมพ์คำหรือข้อความต่างๆ เป็นภาษาอังกฤษเป็นเรื่องที่ผู้เข้ารับการอบรมลำบากมากที่สุด (หาแป้นอักษรภาษาอังกฤษไม่เจอครับ) เลยทำให้การเรียนรู้หยุดชะงักไปหมด คนที่มีความรู้ไปได้เร็ว อีกกลุ่มตามไม่ทันผมต้องย้อนหลายรอบ (ก็ยังไม่ทันอยู่ดี)

สภาพของห้องอบรมไม่เหมาะสม เป็นเรื่องที่ดีที่มีจำนวนเครื่องเพียงพอ ต่อการอบรม 1 คน 1 เครื่อง แต่ไม่สามารถควบคุมเรื่องแสงสว่างได้เลยครับ ตอนเช้าๆ แดดจ้าเข้าไปในห้องอบรม จนไม่สามารถมองเห็นภาพบนจอฉายได้ (นี่ยังไม่นับแสงที่น้อยจากการใช้ผนังห้องแทนจอฉายอีกนะครับ งานนี้ผมต้องนำโปรเจกเตอร์ไปใช้งานเอง เพราะตัวที่จัดให้แสงสู้แดดไม่ไหวครับ) และห้องอบรมยังเป็นสองส่วน มีพื้นที่ว่างตรงกลาง (ขยับไม่ได้เพราะติดเรื่องปลั๊กและรางเน็ตเวอร์ก) กลุ่มหลังๆ จึงมองไม่เห็นเอาเสียเลย

หลักสูตรและเอกสารประกอบการอบรม เป็นเรื่องเหลือเชื่อที่เอาเรื่อง "การสร้างงานกราฟิก และการทำเว็บเพจ" มาสอนให้กับผู้เข้ารับการอบรมที่ไม่มีพื้นความรู้มาก่อน ให้ทำให้ได้ในสามวัน (ความจริงแค่ 2 วันเศษนิดๆ เพราะโดนพิธีเปิด/ปิดกินเวลาไปเสียครึ่งวัน) เอกสารประกอบการอบรมก็ไม่มีให้ผู้เข้ารับการอบรม (เพราะประสานงานอะไรไม่ได้ ไม่รู้จะติดต่อใคร) จนสุดท้ายผมต้องแก้ไขด้วยการนำเอาไฟล์เอกสารประกอบการอบรม ที่ผมมีอยู่เป็น PDF ไปติดตั้งไว้ในเครื่องให้อ่านบนหน้าจอประกอบการอบรม

อย่างไรก็ตาม ก็ยังสามารถทำให้หลายๆ คนได้รับความรู้ใหม่ๆ มองเห็นหนทางที่จะนำไปพัฒนาต่อไปได้อีก บางส่วนที่เคยอบรมจากหลักสูตรอื่นๆ มาบ้างแล้วก็สามารถพัฒนางานต่อยอดไปได้ ก็ได้แต่ให้กำลังใจกับผู้เข้ารับการอบรมทุกๆ ท่านให้เรียนรู้ต่อไปอีก ถือว่าผมเพียงให้แนวทางแล้วให้ท่านคิดและเรียนรู้ต่อไปอีก มีปัญหาก็ปรึกษากันได้ครับ

จากการจัดอบรมครั้งนี้ ทำให้ผมต้องย้อนกลับไปดูมาตรฐานของวิชาชีพครู ที่มุ่งหวังว่า ยุคการปฏิรูปนี้เราต้องการอยากจะได้ "ครู" ที่มีลักษณะอย่างไร? พอดีผมได้ไปอ่านพบเรื่อง มาตรฐานด้านเทคโนโลยีสารสนเทศสำหรับผู้ใช้คอมพิวเตอร์ทั่วไป เห็นว่า เป็นเรื่องที่ดีที่ น่าจะเอามาเล่าสู่กันฟัง ถ้าบุคคลทั่วไปใช้มาตรฐานนี้ ครู จะต้องมีมาตรฐานที่สูงกว่านี้แน่นอน เพื่อการถ่ายทอดความรู้ และวิชาการสู่ลูกหลานไทย มาตรฐานดังกล่าวมีจำนวน 7 ข้อดังนี้

• พื้นฐานแนวคิดการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ หมายถึง การไม่ขลาดกลัวต่อการใช้เทคโนโลยี มีความพร้อมที่จะเรียนรู้และใช้งานเทคโนโลยีใหม่ๆ เหมือนที่เขาบอกว่า อนาคตกำลังไล่ล่าคุณ เราต้องเรียนรู้ที่จะใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยี ถ้าเรากลัวแล้วก็จะไม่มีทางได้ใช้ประโยชน์แน่ๆ
• ทักษะในการจัดการไฟล์ (File manager) นับเป็นปฐมบทของการใช้งานคอมพิวเตอร์จริงๆ เพราะนี่คือพื้นฐานเบื้องต้นของการเก็บข้อมูลอย่างเป็นระเบียบ และนำเอาข้อมูลมาใช้ประโยชน์ได้
• การใช้โปรแกรมประมวลผลคำ (Word processing) นี่คือประโยชน์พื้นฐานของการใช้งานคอมพิวเตอร์ ในการจัดทำเอกสารต่างๆ (แต่น่าแปลก ใครหลายคนรู้จักเพียงแต่ว่า คอมพิวเตอร์ใช้ดูหนัง ฟังเพลงและร้องคาราโอเกะเท่านั้น) เพราะยุคแรกๆ คอมพิวเตอร์ถูกนำมาใช้แทนเครื่องพิมพ์ดีดเป็นหลักหรือเปล่า?
• การใช้โปรแกรมตารางคำนวณ (Spreadsheets) โปรแกรมอรรถประโยชน์อีกตัวหนึ่ง ที่มีความสำคัญมากทีเดียวรองมาจากโปรแกรมประมวลผลคำ สามารถทำงานได้หลากหลายทั้งการรวบรวมข้อมูลพื้นฐาน การบวกลบคูณหารและคิดคำนวณได้หลายรูปแบบ
• การใช้โปรแกรมพัฒนาฐานข้อมูล (Database) ถ้าผู้ใช้งานสามารถถึงขั้นนำเอาฐานข้อมูลต่างๆ มาใช้งานได้ในชีวิตประจำวัน จัดเก็บข้อมูลต่างๆ เพื่อการสืบค้น แยกหมวดหมู่ได้ก็นับว่ามีมาตรฐานขั้นสูงทีเดียว (ส่วนใหญ่ผู้ใช้งานในเมืองไทยยังขาดในข้อนี้มาก)
• การใช้โปรแกรมในการนำเสนอ (Presentation) โปรแกรมที่ได้รับความนิยมมาก ในการนำเสนอข่าวสารข้อมูลต่อสาธารณะ ใช้งานง่ายดูเป็นมืออาชีพ ส่วนใหญ่สามารถใช้งานได้ในระดับพื้นฐาน
• การค้นหาข้อมูลและการสื่อสารผ่านระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ต สำคัญมากในโลกยุคปัจจุบัน ที่ไม่มีรั้วขวางกั้นอีกแล้ว ทำให้วิถีชีวิตของผู้คนเปลี่ยนไป การเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ข่าวสารเป็นไปอย่างกว้างขวางและรวดเร็ว

ก็คงต้องขอให้คุณครูทุกท่านได้หันกลับมามองว่าเรา อยู่ตรงไหนของมารตฐานทั้งเจ็ดข้อ นี่เป็นเพียงมาตรฐานของบุคคลทั่วไปนะครับ ถ้าเป็นครูคงต้องลงลึกมากกว่านี้แน่ๆ ไม่อย่างนั้นคงจะตามไม่ทันเทคโนโลยีและลูกหลานของเราที่เขายังวัยละอ่อนกว่าและรับเทคโนโลยีได้เร็วกว่า ระวังจะตกยุคนะครับ (ยิ่งเข้าสู่ยุคของการปรับอัตรากำลังคน มาตรฐานนี้อาจมีส่วนทำให้ท่านต้องเข้าสุ่กลุ่มต้องประเมินและปรับปรุงได้ครับ)

ครูมนตรี โคตรคันทา
บันทึกไว้เมื่อ : 5 พฤษภาคม 2547