แอลกอฮอล์ เรื่องที่คุณอยากรู้แต่ไม่อยากถาม
รวบรวมและเรียบเรียงโดย : นพ. สมนึก ศรีวิศาล FRCR, FRCPC, St.Louis, MO, USA.

ตอนที่ ๔ : ผลต่อระบบทางเดินอาหาร

กระเพาะและลำไส้ เป็นที่รู้กันดีว่าแอลกอฮอล์ทำให้กรดเพิ่มในกระเพาะ ผลที่ตามมาคือ กระเพาะอักเสบ ซึ่งเกิดได้สองแบบ คือ แบบฉับพลัน หรือ แบบเรื้อรัง ในแบบฉับพลัน อาการที่มีได้คือ ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียร และไข้ อาจมีเลือดออกและมีแผลเกิดขึ้นได้ ส่วนอาการในรายเรื้อรังนั้นอาจมีเบื่ออาหาร ปวดท้อง ปวดแถวลิ้นปี่ (Heartburn) น้ำหนักลด คลื่นไส้และอาเจียร แผลอักเสบอาจเกิดในกระเพาะหรือลำไส้เล็กได้ ซึ่งอาจจะเป็นสาเหตุให้ตกเลือดได้
ตับอ่อน (Pancreas) เป็นอวัยวะที่ผลิตเอ็นไซม์และอินซูลิน (เป็นตัวจัดการกับน้ำตาลในร่างกาย) แอลกอฮอล์มีผลโดยตรงทำให้ระดับน้ำตาลสูง ปฎิกริยาของร่างกายก็คือ ตับอ่อนจะหลั่งอินซูลินออกมามีผลทำให้ระดับน้ำตาลตกลงต่ำ อาการน้ำตาลในเลือดต่ำก็คือ ใจสั่น เวียนหัว เป็นลม เหงื่อออก ชีพจรเร็วได้ ในรายที่คนติดเหล้าหรือดื่มมาเป็นเวลานาน ผลจะทำให้บุคคลเหล่านี้จะมีระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ อาการคือ ปวดหัว วิงเวียนหัว (dizziness) สมาธิลดลง (lack of ability to concentrate) ซึม ใจสั่น แอลกอฮอล์ยังเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดตับอ่อนอักเสบชนิดเฉียบพลันได้ พบได้ระหว่าง 3-8 % ตับอ่อนอักเสบจากแอลกอฮอล์มักจะเกิดในรายที่ดื่มอย่างหนัก หากอาการรุนแรงอาจเป็นสาเหตุถึงตายได้อันหนึ่ง อาการของโรคนี้ ได้แก่ ปวดท้องอย่างรุนแรง อาเจียรอย่างมาก ในรายที่ฟื้นหายจากโรคนี้ มีเปอร์เซ็นต์สูงที่อาการปวดท้องจะไม่หายไปสนิท นอกจากนี้ แอลกอฮอล์ยังมีผลให้เกิดเบาหวานได้อีก
กล้ามเนื้อหัวใจ ก็คล้ายๆ กับที่ทำให้เกิดตับอ่อนอักเสบ แอลกอฮอล์มีผลโดยตรงต่อกล้ามเนื้อหัวใจ มีผลสามารถทำให้หัวใจเกิดการเต้นที่ไม่สม่ำเสมอ มักจะพบในพวกที่ดื่มฉลองกันหลายวันและดื่มกันหนัก กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบก็เกิดขึ้นได้ พบบ่อยมากในคนที่ติดเหล้าระยะนานเป็นปีๆ เพราะทำให้ขาดอาหารและวิตามิน โดยเฉพาะ B1 (Thymine) อาการคือ หายใจลำบาก บวมตามเท้า มีจ้ำเขียวๆ
นอกจากนี้ การดื่มเหล้าทำให้มีความดันสูงพบได้ราว 5-7 % ซึ่งอาจจะมีผลต่อหัวใจและสมอง หากหยุดดื่มพบว่า ความดันจะลดลงสู่ระดับปกติ ผลที่ตามมาอีกอย่างแต่ไม่พบบ่อยก็คือ เหล้าสามารถทำให้ตายอย่างกระทันหันได้ สาเหตุอาจจะเกิดจากที่กล่าวมาข้างต้นคือ การเต้นหัวใจที่ไม่สม่ำเสมอ จนถึงหยุดได้ ระบบกล้ามเนื้อ อาการปวดกล้ามเนื้อก็เกิดขึ้นได้ เป็นจากที่เป็นผลที่พบได้ในระยะสร่างเมา (hangover) คือปวดตามเนื้อตามตัว
ระบบผิวหนัง ผลทางอ้อมของผลเสียจากเหล้าก็คือ ทำให้ต่อมต่างๆ เสื่อมสมรรถภาพ รวมทั้งต่อมที่สร้างฮอร์โมนทางเพศ นอกจากนี้ เหล้ายังทำให้เม็ดเลือดตกตะกอน (sludging) ซึ่งนำไปยังการแข็งตัวของเลือดทำให้ไปอุดตันเส้นเลือดเล็กๆ ระยะแรกอาจจะไม่เห็นชัด แต่ระยะยาวจะสังเกตุเห็นว่า คนเหล่านี้จะมีเส้นเลือดฝอยเล็กๆ แถวหน้าหรือจมูกเป็นจ้ำๆ นอกจากนี้ ยังพบว่า เหล้ายังเป็นสาเหตุให้เกิดมะเร็งประมาณ 3 % ของคนไข้มะเร็งทั้งหมด ได้แก่ มะเร็งของช่องปาก กล่องเสียง และหลอดอาหาร นอกเหนือจากที่ทราบกันดี คือ มะเร็งในตับ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในรายที่มีตับแข็งจะมีโอกาสมาก
ระบบต่อมไร้ท่อ ต่อมต่างๆ ที่ควบคุมร่างกาย ก็มี ต่อมใต้สมอง ไทรอยด์ รวมทั้งรังไข่และอัณฑะ แอลกอฮอล์มีผลต่อการทำงานของต่อมเหล่านี้ ทำให้การทำงานลดถอยลง (บทความใช้คำว่า sedate) การผลิตฮอร์โมนต่างๆ จากต่อมเหล่านี้จะลดลง ผลในเพศชายทำให้ระดับฮอร์โมนเพศชายลดลง ดังนั้นคนที่ติดเหล้าจะสังเกตุว่า หน้าอกจะโตขึ้น ขนตามตัวจะน้อยลง ทั้งนี้เพราะผลของฮอร์โมนเพศหญิงมันขึ้น (เพศชาย ปกติก็มีฮอร์โมนเพศหญิงอยู่เช่นกัน แต่ไม่แสดงผลเพราะฮอร์โมนเพศชายเด่นกว่า)
นอกจากนี้ แอลกอฮอล์ยังทำให้มีการเปลี่ยนแปลงเรื่องทางเพศอีกด้วย กล่าวคือ ในระดับต่ำๆ ทำให้รู้สึกคึก (ผลอย่างที่ว่ามาในบทก่อน เพราะปล่อยความกดเก็บ) แต่ในรายที่ระดับในเลือดสูง มันจะลดความสามารถในทางเพศ ในเพศชายพบว่า ทำให้อวัยวะเพศแข็งตัวช้าและแข็งตัวไม่นานเท่าที่ควรจะเป็น มีความลำบากในการที่จะให้อวัยวะเพศแข็งตัว ในเพศหญิงทำให้มีความรู้สึกช้าและลดลงด้วย ผลอย่างอื่นในคนที่ดื่มระยะยาว คือเป็นสาเหตุอันหนึ่งที่ทำให้เป็นหมันได้

            หมายเหตุ การตอบสนองต่อแอลกอฮอล์ เช่น ตับอ่อนอักเสบอย่างรุนแรง หรือ กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ มีเกิดขึ้นได้แต่ไม่บ่อย ไม่ทุกราย หากรุนแรง อย่างในรายตับอ่อนอักเสบ อาจถึงตายได้ กล้ามเนื่อหัวใจอักเสบก็เช่นกัน อาจเป็นสาเหตุที่ทำให้หัวใจหยุดอย่างกระทันหัน เหล่านี้มักเกิดในพวกที่ดื่มหนักๆ

NextNext

ตอนที่ 1 | ตอนที่ 2 | ตอนที่ 3 | ตอนที่ 4 | ตอนที่ 5 | ตอนที่ 6 | ตอนที่ 7