เห็นข่าวการศึกษาไทยแล้ว ก็หัวร่อมิได้ ร้องไห้ไม่ออกจริงๆ ที่บอกว่า ประเทศไทยปฏิรูปการศึกษามานานนับสิบปีนั้น มันเป็นเรื่องเสียเปล่า เสียทั้งเวลาและงบประมาณมากมายมหาศาล แน่นอนว่า "เงิน" งบประมาณที่หว่านลงไปนั้นล้วนผ่านตะแกรงร่อนสูญหายไปมากมายระหว่างทาง ไม่รู้ล่ะว่ามันไปเข้าพกเข้าห่อใครบ้าง ทิ้งไว้แต่ซากความเสียหายให้เห็นตำตาอยู่ทุกวัน ไม่เชื่อก็ลองไปดูเถอะครับ ไม่ว่าจะโรงเรียนบ้านนอก ในเมือง ที่ได้รับ "ครุภัณฑ์การศึกษา" ที่โรงเรียนไม่อยากได้ กองเป็นซากเต็มไปหมด ไม่รู้มันมาได้อย่างไร?

ดูข่าวเรื่องระดับมาตรฐานการศึกษาไทยที่มีการประเมินทั้งแบบจริงจัง แบบกวาดตาผ่านล้วนออกมาเป็นเสียงเดียวกันว่า "รูดทะราดต่ำเรี่ยติดดินในอาเซียน" อนาถใจจริงๆ ครับ ก่อนจะกล่าวถึงว่า "เราควรทำอย่างไรดีในสถานะการศึกษาไทยที่ตกต่ำเยี่ยงนี้?" ขอนำบทความเรื่องการศึกษาที่หลายคนอ่านแล้วน้ำตาซึม มีที่มาจากบทความในนิตยสารจีนฉบับหนึ่ง ที่เพื่อนผู้ปรารถนานีคัดลอกมาให้อ่าน เลยขอส่งต่อมายังที่นี่ด้วยครับ ตามหัวข้อเลย "พ่อที่ไม่รู้จักหนังสือสักตัว..."

วันนี้ขอลอก "บันทึก" ของตัวเองที่เขียนไว้ในเฟซบุ๊คส่วนตัวมานำเสนอ และเพิ่มเติมความคิดเข้าไปอีกบางส่วนนะครับ เพื่อให้ทุกท่านได้พิจารณาแก้ปัญหาช่วยกัน

ตอนนี้คงจะไม่มีใครปฏิเสธถึงความล้มเหลว ในการจัดการศึกษาไทยได้แล้วว่า "ต้นตอมาจากครู" อย่าเพิ่งเริ่มต้นด่าผมซิครับ ถ้ายังอ่านไม่จบ ลองอ่านและพิจารณากันดูนะครับ ไม่ตรง ๑๐๐% ก็ใกล้เคียงล่ะ ไม่น่าจะต่ำกว่าร้อยละ ๙๐ ด้วย

"ครู" นิยามนี้เหมารวมหมด ตั้งแต่ผู้บริหารระดับสูงในกระทรวง ไล่เรียงลงมาจนถึงครูน้อย ครูอัตราจ้าง ครูที่ถูกจ้างสอนเลยทีเดียว

ในอดีตการก้าวเข้าสู่อาชีพ "ครู" นั้นคือ การคัดเลือกเอาหัวกระทิ คนเก่ง คนดี ไปร่ำเรียนในโรงเรียนฝึกหัดครูซึ่งมีอยู่ไม่กี่แห่งในประเทศ คั้นจนได้หัวกระทิ แล้วส่งออกไปทำงานในถิ่นที่ต่างๆ ทั่วประเทศ เมื่อต้องการเพิ่มเติมความรู้ให้ครู ก็มีสถาบันในระดับอุดมศึกษาให้เข้าไปร่ำเรียนศึกษาต่อ เช่น วิทยาลัยวิชาการศึกษา หรือที่จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ได้ปริญญา (พร้อมภูมิรู้) มาจัดการศึกษาให้จำเริญรุ่งเรือง

ตอนที่ 2

มาต่อให้ครบชุดครับ ในญี่ปุ่นการเรียนภาคบังคับจัดให้ประชาชนทุกคน 9 ปีเช่นเดียวกับประเทศไทย ประถมศึกษาปีที่ 1-6 และมัธยมศึกษาปีที่ 1-3 ตอนที่แล้วเน้นที่ระดับก่อนประถมศึกษา ที่ชาวญี่ปุ่นเขาจะเน้นทักษะชีวิตกันในช่วงนี้มากที่สุด เพราะผ้าขาวเมื่อแต้มสีจะสดติดทนนาน พอมาถึงระดับประถมเขาก็จะสร้างการเรียนรู้ที่เน้นการช่วยเหลือตัวเอง ไม่ต้องพึ่งพาผู้อื่นมากนักในการใช้ชีวิตประจำวัน ตั้งแต่การตื่นนอนทำความสะอาดร่างกาย แต่งตัว รับประทานอาหาร จัดข้าวของไปโรงเรียนด้วยตนเอง (นักเรียนบ้านใกล้) เรียนรู้จากสิ่งรอบข้าง

ตอนนี้จะตรงไปสู่การเรียนในระดับมัธยมศึกษา "มัธยมต้นค้นหาตนเอง 前期中等教育（中学）" นี่เป็นสิ่งที่แตกต่างจากการเรียนในเมืองไทย ที่พ่อแม่ช่างเอาอกเอาใจ ไม่ต้องทำอะไรนอกจากเรียนหนังสือ (แต่จริงๆ แล้วจะเรียนหรือไม่ก็ไม่รู้ล่ะ) ในขณะที่ญี่ปุ่นทั้งผู้ปกครองและครู ต่างก็เข้ามาช่วยสนับสนุนในการจัดกิจกรรม ไม่ใช่ด้วยเงินหรือทรัพย์สิน แต่ด้วยใจและแรงกายเป็นหนึ่งเดียว (ในขณะที่บ้านเรา สมาคมครูและผู้ปกครอง คือแหล่งหาเงินเข้าโรงเรียนเท่านั้น ประชุมทีก็ขอบริจาคที แต่ไม่มีคำตอบที่ชัดเจนว่าเงินที่ขอไปนั้น ได้ออกดอกผลทางพุทธิปัญญาบ้างหรือไม่