เมื่อเราต้องก้าวเดินตามเทคโนโลยีเพื่อการเรียนรู้...!!

สืบเนื่องจากการประชุมร่วมกับคณะจากหลายหน่วยงาน ทั้งจากทางกลุ่มผู้ปฏิบัติ (โรงเรียน) และกลุ่มผู้สนับสนุน (สทร.) ในเรื่อง การประกวดสื่อ CAI และการจัดการเรียนการสอนผ่านระบบเครือข่าย ที่เราเรียกกันติดปากว่า e-Learning ไปแล้วนั้น

วันนี้คงต้องว่ากันถึงเรื่อง e-Learning กันต่อครับ ในวงสนทนาของพวกเรานั้น ทุกคนเห็นด้วยในหลักการที่จะดำเนินการ แต่วิธีการอาจจะต้องมีการปรับเปลี่ยนกันหน่อย เพราะเราต่างคนต่างก็ลงมือทำกันมาล่วงหน้าในระดับหนึ่งแล้ว มีผลจากการทดลองที่พอจะเป็นเหตุเป็นผลในการดำเนินงานมายืนยัน เรามีระบบการจัดการทั้งที่ออกแบบทำกันเอง จัดซื้อจากบริษัทผู้ผลิต และจากแหล่งซอฟท์แวร์ระบบเปิด Open Source ซึ่งก็มีหลายระบบที่แตกต่างกัน

ในที่ประชุมมีการแสดงความคิดเห็นกันมาก และค่อนข้างจะไปในทิศทางเดียวกัน (อาจจะมาจากที่พวกเรามาจากโรงเรียนที่มีพื้นฐานและรับทราบปัญหาหลายๆ อย่างร่วมกัน ทั้งขาดคนพัฒนา งบประมาณ แต่ก็สู้ไม่ถอย) หลังจากนี้ไม่นาน เราจะมีศูนย์กลางการทำงานในการประสาน และเป็นที่แลกเปลี่ยนข่าวสารคือ เว็บไซต์กลางของระบบ e-Learning ซึ่งจะไม่ยึดติดกับระบบใดระบบหนึ่ง (แต่ละหน่วยเลือกตามที่ตนถนัดและมีทรัพยากรอยู่ในมือ อย่างผมก็คงจะหยุดการพัฒนาเวอร์ชั่นในเว็บไซต์นี้ไปก่อน แล้วไปทำตัว ATutor เพื่อใช้ในโรงเรียนต่อไป อีกคณะหนึ่งก็จะพัฒนาบน Moodle ต่อไป) ชื่อและ URL ให้ทาง สทร. ไปดำเนินการ

ความจริงในช่วง 10 วันนี้ (20-30 มิถุนายน 2547) ผมต้องไปร่วมกับคณะ ในการดำเนินการจัดตั้งเว็บไซต์กลาง แต่ด้วยภาระงานที่โรงเรียนมีมาก เลยขออนุญาตไม่ไปร่วม (แต่ก็ได้ให้แนวคิดในการดำเนินการไปแล้ว ติดต่อกันทางเครือข่ายได้) ระหว่างนี้ก็อยู่ที่โรงเรียนดำเนินการทำเซิร์ฟเวอร์บริการ เพื่องานนี้โดยใช้ ATutor 1.4 เวอร์ชั่นล่าสุด บนเเครื่องเซิร์ฟเวอร์ใหม (ยังไม่ได้กำหนดชื่ออย่างเป็นทางการ) และคงจะได้แจ้งให้สมาชิกเครือข่ายได้ทราบต่อไป ปัญหาใหญ่ของพวกเรา (ทุกโรงเรียน) คงจะอยู่ที่การสร้างเนื้อหาและการจัดรูปแบบการสอน ที่เหมาะสมกับแต่ละเนื้อหาวิชา มากกว่าการทำระบบที่กล่าวมา

โอกาสของการจัดทำระบบเรียนออนไลน์นั้นมี ถ้าเรามองปัญหาทุกอย่างตรงกันได้ และร่วมมือกันหลายฝ่าย เพราะลำพังครูคนใดคนหนึ่ง ไม่มีทางจะทำได้สำเร็จแน่นอนครับ การจะสร้างบทเรียนออนไลน์สักเรื่องให้สำเร็จจะต้องดำเนินการอย่างไร?

• นักออกแบบการสอน ผมไม่ได้ใช้คำว่าครู เพราะนี่คือการจัดการสอนแนวใหม่ที่เราไม่คุ้นเคย ผู้สอนและผู้เรียนไม่ได้เห็นหน้า ซักถามกันได้โดยตรง จึงไม่สามารถใช้กลวิธีในการสอนปกติได้ นักออกแบบการสอนจะต้องวางแผน คาดการณ์ และเดาใจว่าผู้เรียนจะชอบการเรียนแบบไหน กิจกรรมอะไรจะเร้าใจให้เขาสนใจเรียนอย่างไม่เบื่อหน่าย (ไม่หมูนะครับ)
• ผู้ดูแลด้านเนื้อหา อาจจะเป็นครู นักวิชาการที่จะทำหน้าที่เลือกเนื้อหาที่น่าสนใจ หรือต้องการอธิบายด้วยสื่อชนิดต่างๆ มากกว่าคำพูดหรือเอกสาร เช่น เป็นการจำลองแบบ (Simulation) ภาพยนต์ การ์ตูนแอนิเมชั่น เนื้อหาที่นำมาทำบทเรียนออนไลน์น่าจะเป็นเนื้อหาสั้นๆ เฉพาะเรื่อง ใช้เวลาศึกษาไม่นานนัก สามารถนำไปรวมกับเนื้อหาอื่นๆ เพื่อสร้างองค์ความรู้ใหม่ได้ เรียกว่า ทำเครื่องปรุง หั่นเนื้อ หั่นผัก ใครอยากจะปรุงเป็นอาหารชนิดใดก็หยิบไปปรุงได้เลย
• กราฟิกอาร์ต ศิลปินผู้สร้างสรรค์งานกราฟิกเพื่อให้บทเรียนออนไลน์มีเสน่ห์ชวนติดตาม เพราะบทเรียนที่มีแต่ตัวหนังสือละลานตาย่อมไม่น่าสนใจ
• โปรแกรมเมอร์ ผู้ผสมผสานความงามและเนื้อหาเข้าด้วยกัน ทำให้การเคลื่อนไหวของภาพผสมผสานกับเนื้อหา แบบฝึกหัดที่ท้าทาย และแบบทดสอบประลองความรู้

ผมยังหลับตานึกถึงบทเรียนออนไลน์ที่ ผู้เรียนติดกันตรึมยิ่งกว่า "เกมออนไลน์" ทั้งหลาย ผู้เรียนต้องหาทางเก็บรหัสผ่านเพื่อไขประตูสู่ห้องเรียนรู้ ระหว่างการเดินทางในห้องเรียนรู้ มีการทำแต้มสะสมจากการค้นหาและตอบคำถามเด็ดๆ ต่างตั้งหน้าตั้งตาแย่งกันเก็บคะแนนสะสม เพื่อไปสู่ประตูชัยชนะข้างหน้า

ถ้าเรียนประวัติศาสตร์ อาจจะต้องมีการใช้เครื่องย้อนเวลา (Time machine) ซึ่งการได้ขึ้นยานนี้ต้องมีคะแนนสะสมถึงเกณฑ์ เพื่อเข้าไปในเกมย้อนประวัติศาสตร์ เกมฮิตอย่าง แร็กนะร็อก มิว หรือข่าน ต้องชิดซ้ายแน่ๆ เชียว เมื่อไหร่หนอเราจึงจะมีทีมที่แข็งขันอย่างนั้นบ้าง

ไม่ใช่เรื่องไกลเกินฝันที่จะทำ แต่ฝ่ายบริหารในกระทรวง ทบวง กรม ต้องมองปัญหาและวิธีการให้กระจ่าง อย่าคิดแต่จะใช้แรงงานครูไปเสียทุกเรื่อง (แค่สอนอย่างเดียวหน้าชั้นก็แสนสาหัส ยังมาแบกรับเอกสารรายงานจนหลังแอ่น วันนี้กำลังหางานให้เขาทำบทเรียนออนไลน์อีก) ทำงานใหญ่ๆ อย่างนี้ต้องมีค่าตอบแทนที่เหมาะสม สนับสนุนการทำงานเป็นทีม (ลูก เมีย (สามี) ครูไม่ได้กินแกลบนะครับ) ผมพูดแทนครูไทยใน พ.ศ. นี้ เพราะอึดอัดใจที่ ฯพณฯ ท่านทั้งหลายได้จ้อหน้ากล้องและไมโครโฟน พล่ามพรรณาเอาแต่ผลงาน โดยทิ้งภาระให้คนอยู่เบื้องหลังแบกจนหลังแอ่นอยู่แล้ว หรือนี่คือ ชะตากรรมของเรือจ้าง?

ครูมนตรี โคตรคันทา
บันทึกไว้เมื่อ : 23 มิถุนายน 2547